Sekrety polskich miast - zacznijmy od Kazimierza Dolnego

Mam w swojej bibliotece kilka książek z cyklu "Sekrety polskich miast". 

Cykl, którego wydawcą jest Dom Wydawniczy "Księży Młyn" jest niezwykle interesujący.

Ostatnio jak wiecie po raz kolejny włóczyłam się po Kazimierzu Dolnym, więc o jego sekretach chciałabym dziś napisać. A właściwie o jednym, bardzo ważnym wydarzeniu jakie miało miejsce w historii tego małego miasteczka.

Oprócz tego, że Kazimierz Dolny jest miastem zakochanych, miastem malarzy i artystów a także innych, "szurniętych umysłowo" ludzi /do tych ostatnich i siebie zaliczam/ to w miasteczku tym ratowano skarby wawelskie. Mówi o tym tablica umieszczona na budynku poczty:

Naczelnik poczty Polskiej w Kazimierzu Dolnym Leopold Pisz zrobił sobie latem 1939 roku wycieczkę do Krakowa. Zwiedzając zamek królewski na Wawelu miał okazję podziwiać arrasy i inne skarby wawelskie. Nie przypuszczał z pewnością, że wkrótce będzie jednym z uczestników ratowania tych skarbów.

31 sierpnia 1939  ogłoszono w Polsce powszechną mobilizację. W tym samym dniu  na Wawelu zaczęto pakować skarby. Zwijano arrasy i umieszczano je w cylindrycznych pojemnikach z ocynkowanej blachy. Inne najwartościowsze skarby składano do skrzyń metalowych i drewnianych.

/W tym czasie słynne europejskie muzea takie jak Luwr, Rijksmuseum czy British Museum zdążyły już ukryć swoje zbiory przed Niemcami./

Najpierw załadowano skarby na mały traktorek z przyczepą, który zawiózł je do starej przystani rzecznej przy moście kolejowym w Krakowie. Tam skarby załadowano na galar, który w pierwszych dniach września 1939 ruszył do oddalonego o 170 km Sandomierza. Niestety, tamtego roku stan wody na  Wiśle był bardzo niski, w związku z czym galar utknął przy brzegu pod Korczynem. Do zbombardowanego Sandomierza dopłynął 7 września. Także leżący na północ Dęblin był zbombardowany. Więc galar dopłynął dalej tylko do pod-kazimierskiego Mięćmierza. Wtedy zadecydowano, że dalszą ewakuację wawelskich zbiorów trzeba kontynuować drogą lądową. I do akcji wstąpił wtedy Leopold Pisz.

                             

W wioseczce Mięćmierz, która dziś jest częścią Kazimierza Dolnego dokonano w 2009 roku uroczystego odsłonięcia głazu z inskrypcją. Mało widoczny jest na nim napis, więc pozwolę sobie go przepisać: "W dniu 09.09.1939 do tego miejsca dopłynął galar, którym ewakuowano skarby wawelskie. Przy pomocy miejscowej ludności z Kazimierza Dolnego, Karmanowic i Wojciechowa przetransportowano je furmankami do Tomaszowic a następnie wywieziono z Polski przez Rumunię do Kanady. Powróciły do Polski w latach 1959-1961./.../ W 70 rocznicę kamień ten ufundowano... /.../"

Tak dokładnie to do kazimierskiego brzegu Wisły we wrześniu 1939 roku przypłynęło 20 skrzyń i 8 okrągłych pudeł. Jako osobny pakiet - chorągiew turecka zdobyta pod Parkanami, której nie można było zmieścić w żadnym z pudeł. W skrzyniach były rzędy na konie, tarcze wschodnie i zbroje. W pudłach zrolowane chorągwie, miecze, szable, koncerze. W jednej ze skrzyń leżał Łokietkowy Szczerbiec, klinga miecza Kara Mustafy spod Wiednia ......

Osobno, w metalowych cylindrach podróżowały zwinięte 132 arrasy...

Wymieniłam tylko część uratowanych skarbów...

Warto o tym dokładnie przeczytać w "Sekretach Kazimierza Dolnego" albo posłuchać jak z przejęciem opowiadają o tym kazimierscy przewodnicy...

Uwaga: Do Kazimierza Dolnego najwięcej turystów przyjeżdża właśnie w weekendy i długie majówki. Więc kto nie lubi tłumów to niech lepiej wybierze się tam w zwykłe dni.