Warszawa - ulica Hipoteczna 2

Tekst ten dedykuję najmilszej blogerce - bibliotekarce którą znam osobiście - Asi czyli JOTCE

Gdy zwiedzałam kiedyś europejskie stolice to było mi bardzo smutno, że w stolicy Polski nie ma tak pięknych zabytków.

I gdy wracałam już do Polski zachłyśnięta urodą Pragi, Edynburga, Paryża czy Wiednia /że o Rzymie nie wspomnę/ usiłowałam przekonać samą siebie, że w Warszawie zachowały się jednak piękne zabytkowe budowle. Że Niemcom nie udało się spalić po Powstaniu Warszawskim całęj stolicy Polski. Że jednak przynajmniej częściowo ocalało coś wartościowego i stoi sobie tak jak przed 1 września 1939 roku.

Niestety, takich budynków jest w moim mieście bardzo mało.

Dzisiaj chciałabym napisać o stojącym na uboczu od tras, którymi wędrują tłumy turystów zwiedzających Warszawę ....Domu pod Królami.

Posłuchajcie proszę o adresie Hipoteczna 2:

W latach dwudziestych XVII wieku podskarbi wielki koronny Mikołaj z Żurowa Daniłowicz wybudował dla siebie pałac – budynek dwupiętrowy, przyozdobiony rzeźbami, z tarasem na szczycie dachu. Taras z wieżyczką w środku otaczała balustrada. Pałac był bardzo bogato wyposażony. Otaczał go rozległy las ze szlachetnymi gatunkami drzew. 
Cały teren otoczono murem. 
30 lat potem – w roku 1656 dom został spalony podczas potopu szwedzkiego.

Po parokrotnej zmianie gospodarzy w 1736 roku właścicielem ruin stał się Andrzej Stanisław Załuski, biskup płocki i kanclerz wielki koronny. Odbudował zrujnowany pałac i dodał do niego boczne skrzydła otaczające podwórko. We wnętrzu gmachu zbudowano jedną większą, ozdobną salę i kilka mniejszych, w których urządzono bibliotekę, udostępnioną publiczności w 1747 roku. Urządzono tu także pracownię fizyczną, obserwatorium astronomiczne na dachu, muzeum przyrodnicze i numizmatyczne.

W 1824 roku właścicielami pałacu stała się rodzina Nowakowskich. Stanisław Nowakowski rozbudował pałac – dodał czwartą kondygnację, poszerzył budynek główny i nadał mu formy empirowe, podwyższył też skrzydła oficyn.

Dokonano wtedy zaskakującego odkrycia. Podczas robót pod pałacem wykopano kilka figur i 37 kamiennych popiersi królów i książąt polskich, ukrytych zapewne w czasie najazdu szwedzkiego.

Figury gdzieś zniknęły, popiersia natomiast wmurowano w ściany otaczających podwórko oficyn. Gdy w 1899 roku wytyczono ulicę Hipoteczną, zlikwidowano oficyny zewnętrzne, a popiersia królów po remoncie pałacu przeniesiono na ścianę frontową, tworząc z nich fryz nad oknami parteru. Był to wtedy budynek mieszkalny.

Kamienica przetrwała bez zmian do Powstania Warszawskiego. Podpalona  została przez Niemców w listopadzie 1944 roku. /na zdjęciu zrobionym po wyzwoleniu Warszawy czyli po 17 stycznia 1945 roku widać ja po lewej stronie./

Dopiero w 1960 roku przystąpiono do odbudowy Domu pod Królami i przeznaczono go na siedzibę ZAiKS-u.

Biblioteka Załuskich, która znajdowała się kiedyś w Domu pod Królami była pierwszą polską biblioteką narodową. Była także jedną z pierwszych bibliotek dostępnych publicznie w całej Europie. 
Została założona przez przez Andrzeja Stanisława i Józefa Andrzeja Załuskich – stąd jej nazwa. Obaj panowie byli bardzo bogatymi biskupami.

Instytucja ta stała się jedną z najzasobniejszych w XVIII-wiecznej Europie bibliotek. Liczyła aż 400 tysięcy tomów oraz 12 tysięcy rękopisów i 20 tysięcy rysunków. Stała się ważnym polskim ośrodkiem nauki, znanym dobrze także poza granicami kraju. 
Podstawą zbiorów biblioteki były księgozbiory biskupów Załuskich. Do zbiorów pozyskano ponadto bibliotekę Sobieskich, w której znajdowały się kolekcje Żółkiewskich – z obszernymi zbiorami dokumentów i książek po Stefanie Batorym oraz Zygmuncie Auguście.

Gdy w 1774 r, obydwaj bracia Załuscy już nie żyli decyzją Sejmu księgozbiór przejęło państwo, które przekazało go Komisji Edukacji Narodowej. Nadzór nad całością objął członek KEN – Ignacy Potocki. Biblioteka działała jedynie przez 20 lat.

Po upadku powstania kościuszkowskiego Rosjanie skonfiskowali zbiory, wywieźli w całości do Petersburga i umieścili w Carskiej Bibliotece. Budynek był wykorzystywany na rożne sposoby np. w 1806 roku Francuzi założyli tu magazyn mąki dla wojska.

Traktat ryski, podpisany w 1921 roku zagwarantował Polsce zwrot tych zbiorów.

Niestety, w 1944 roku Niemcy spalili niemal całość zwróconego księgozbioru, przyłączonego uprzednio do zbiorów Biblioteki Narodowej.

Znikoma część tego bogactwa ocalała i jest obecnie przechowywana w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego oraz częściowo w Bibliotece Narodowej w Warszawie.

Specjalnie dla Was poszłam parę dni temu pod Dom pod Królami aby Wam pokazać gdzie mieściła się kiedyś pierwsza polska biblioteka publiczna. 
/Oczywiście w tamtych czasach budynek wyglądał inaczej/.

Na zdjęciu nie widać. ale na fryzie budynku znajdują się wszystkie /37/ odnalezione głowy królów i książąt polskich. Zdobiły one kiedyś główną salę pierwszej polskiej biblioteki publicznej.