O pomniku który miał przetrwać wieki...

                        Rzeżbiarz Otokar Svec /1892-1955/ na tle modelu pomnika Stalina /1955/

Pomnik miał 15 metrów wysokości i postawiony był na równie wysokim cokole. Składał się z 9 figur, których łączna szerokość wynosiła 12 metrów, a długość 22 metry. Cała kompozycja ważyła 17 tysięcy ton. Zbudowany z żelbetu i granitu pomnik miał na wieki zdominować panoramę miasta.

Odsłonięto go w Pradze 1 maja 1955 a zburzono 28 października 1962 roku.

A zaczęło się tak:

Jeszcze w 1949 roku na etapie planowania pomnika, określano go mianem „najbardziej zaszczytnego dzieła” ponieważ stanowił hołd dla Stalina. Aby go postawić dokonano w Pradze poważnych zmian, przesunięto m.inn. romańską rotundę i przestawiono filary mostu Czecha.

Początkowo pomnik miał być wyrzeźbiony w trawertynie – kamieniu który od wieków był wykorzystywany przy stawianiu najwspanialszych budowli. Jest to kamień uważany za niezniszczalny. Z niego zostało wybudowane m.inn rzymskie Koloseum i Bazylika Św.Piotra w Watykanie.

Jednak trawertyn nie bardzo nadawał się na pomnik Stalina, bo jest to kamień, który płacze. Ma kolor biały ale zawiera w sobie często żółte lub czerwone nawarstwienia, które po pewnym czasie mogą się zmienić w czerwone nacieki wyglądające jak łzy. A pomnik Stalina nie mógł przecież „płakać”. 
Zdecydowano więc żelbetonową konstrukcję pokryć granitem. I ta konstrukcja została obłożona 235 blokami granitu o wymiarach 2 metry x 2 metry x 2 metry.

Początkowo Stalin miał być podobny do Chrystusa. Miał mieć rozłożone ręce. Zmieniono jednak decyzję, bo przecież Stalin był raczej mało serdeczny i nie przytulał do siebie i nie obejmował nikogo…

Sugerowano także aby stojący na przodzie Stalin był dużo większy od stojących za nimi ludzi. Ale to zakłócało by proporcję całego dzieła.

Więc wyrzeźbiono go tylko trochę większego.

Powstał pomnik, który natychmiast zyskał sobie nazwę „Kolejka po mięso”.

Za Stalinem po jednej stronie stali czechosłowaccy obywatele, a po drugiej obywatele radzieccy. Ostatni obywatel wprawdzie odwracał się do tyłu co było mocno podejrzane… no ale wyjaśniono natychmiast że on musiał się odwracać, bo zabezpieczał tyły przed wrogiem.

Twórca pomnika – Otokar Svec opowiadał, że jak kiedyś jechał taksówką to taksówkarz powiedział mu, że jak odsłonią ten pomnik to zaraz potem powieszą projektanta. Oczywiście taksówkarz nie wiedział kogo wiezie.

Pomnik powstawał w tak niesamowicie stresującej atmosferze, że Otokar Svec na trzy tygodnie przed jego odsłonięciem – także na skutek osobistych przeżyć – popełnił samobójstwo. Więc gdy pomnik odsłonięto podano do ogólnej wiadomości, że jego twórcą jest "cały czechosłowacki lud".

Pomnik został odsłonięty dwa lata po śmierci Stalina i wtedy stał się ”symbolem wiecznej przyjaźni Czechosłowacji ze Związkiem Radzieckim”.

W 1961 prezydent Antonin Novotny wydał rozkaz wyburzenia pomnika.

Wyburzanie pomnika było z kolei niewyobrażalnym stresem dla odpowiedzialnego za tę czynność inżyniera Vladimira Krizka. Otrzymał on bowiem polecenie aby pomnik „burzyć dostojnie, żeby tylko powagi ZSRR nie naruszyć”.

A ten który tego dokonał czyli pirotechnik Jiri Prichoda podobno najpierw wypił 6 kieliszków śliwowicy, potem odpowiedni guzik nacisnął a następnie dobrowolnie udał się do szpitala psychiatrycznego na leczenie.

Tak naprawdę to wyburzanie było trzyetapowe. Do wszystkich etapów użyto łącznie 1860 detonatorów, 1900 metrów lontu detonującego, 1570 kilogramów plastycznych materiałów wybuchowych i 600 kg innych lżejszych materiałów wybuchowych.

                                  Wyburzanie pomnika Stalina. 28.10.1962 r.

A potem opowiadano niesłychane historie.

Jako że pomnik stał na wysokim wzgórzu nad Wełtawą na osi mostu Czecha, to jak wyleciał w powietrze, to głowa Stalina spadła i doleciała aż na ten most, potem przez ten most turlała się aż się doturlała na Plac Staromiejski i tam zabiła jakąś hrabiankę … 

No ale Stalin wymagał przecież ofiar...

Tak naprawdę to głowa Stalina leży sobie gdzieś na dnie Wełtawy…

W 1961 roku na postumencie pomnika Stalina stanął 25 metrowy metronom. Jego tykanie przypomina o nieuchronnym upływie czasu.

-------------------------------------------------------------------------

W dniu 7 marca br. razem z malarką i rzeźbiarką Joanną Rodowicz byłam na spotkaniu ze znanym reportażystą Mariuszem Szczygłem w Muzeum Rzeźby w Królikarni w Warszawie. Było to jedno ze spotkań poświęconych i związanych z istniejącą  w Królikarni wystawą pt: „Pomnik – Europa Środkowo-Wschodnia 1918-2018”.

Pan Mariusz Szczygieł, który wiele reportaży poświęcił naszym południowym sąsiadom a jedna z jego  książek pt:”Gottland” została uznana w Czechach za bestseller opowiadał nam ponad godzinę w sposób niezwykle dowcipny rzeczy wprost niesamowite na temat pomnika, który miał przetrwać wieki… Pokazał nam także ponad 20-minutowy film w który wplecione zostały sceny wyburzania pomnika.


A był to największy na świecie pomnik Józefa Stalina. 

----------------------------------------------------------------------------------------------

Joanno – dopiszesz to o czym zapomniałam napisać???