Kolumna - symbol Warszawy - część pierwsza

Chciałabym napisać "parę słów" na temat najstarszego warszawskiego pomnika upamiętniającego osobę świecką. Nie była to byle jaka osoba, bo sam król Zygmunt III Waza. 

Historia tego pomnika jest niezwykle ciekawa, ale też bardzo długa. Tak więc nie będzie to jednak "parę słów" ale chyba nawet tekst, który podzielę na kilka części.

Zacznę od tego, że nie ma chyba Polki-Polaka która/który nie zna tej kolumny. Właściwie to wszystkie albo prawie wszystkie wycieczki spoza Warszawy umawiają się z przewodnikami pod tym właśnie pomnikiem.

------------------------------------------------------------------------------

A zaczęło się od tego , że w roku 1607 na polecenie tego króla, który stoi na Kolumnie ze stoku góry zwanej Jarzeńcem niedaleko Chęcin wycięto wielki blok skalny. Była to skała pochodząca sprzed 280 milionów lat, o "salcesonowym" wzorze, zwana zlepieńcem permskim. Obecnie zwana jest "Zygmuntówką" lub "zlepieńcem zygmuntowskim".

Źródła podają, że z wydobytego bloku skalnego wytoczono kolumnę, ale pękła ona na dwie części. Bardzo możliwe, że te problemy zniechęciły monarchę i zrezygnował on z realizacji swoich planów.

Po blisko czterdziestu latach, juz po śmierci Zygmunta III Wazy jego syn i następca tronu Władysław IV postanowił postawić kolumnę ku czci swego ojca korzystając z przygotowanego wcześniej budulca. Transport dłuższej części pękniętej kolumny, mierzącej 9 metrów długości nie był łatwy. Z okolic Chęcin do oddalonego około 100 km brzegu Wisły wieziono kolumnę na specjalnie skonstruowanym wozie z drewnianymi kołami, ciągnionymi przez woły. Same woły nie dałyby rady, więc pomagali im ludzie ciągnąc specjalne liny przymocowane przy osiach kół. I tak kolumna dotarła do Wisły, a dalej tratwą do Warszawy. Rozładunek i transport kolumny na teren miasta był niesamowitym wydarzeniem. Ówczesny nuncjusz papieski pisał do Watykanu, że : "całe miasto zbiegło się by zobaczyć jak ją zdejmują i niosą i Jego Królewska Mość sam był tam wiele razy i asystował, kiedy była przesuwana przez 300 osób i umieszczana na dwóch belkach, na sześciu krótkich, ale grubych toczydłach, dla których wcześniej wyrównało się drogę i tam, gdzie było nieco pod górę do tych ludzi zostało dołączonych sto par wołów, a jednego dnia pracowało tam jeszcze 200 żołnierzy z Gwardii Królewskiej" .

Gdy kolumna dotarła na miejsce gdzie miała być postawiona /a miejsce dla niej wybrał oczywiście Władysław IV/ to nie obyło się bez problemów, bowiem plac nie był własnością króla tylko należał do zakonu bernardynek. Stały na nim domy sióstr zakonnych oraz kościół i klasztor. Należało te domy rozebrać by przygotować miejsce dla kolumny. A nie było to łatwe, bo władze kościelne wyraziły zdecydowany sprzeciw.

Zakonny zespół kościelno-klasztorny należący do bernardynek, wzniesiony z fundacji Zygmunta III Wazy w 1617 roku zajmował przestrzeń między Zamkiem Królewskim a kościołem św. Anny, w miejscu obecnego tarasu nad Trasą W-Z.

Nie tylko miejsce planowanej lokalizacji kolumny było punktem spornym. Dużo poważniejszym problemem był sam pomysl wzniesienia pomnika osobie świeckiej. Na dodatek miał ten król stać wysoko na kolumnie, która zgodnie z tradycją była zarezerwowana wyłącznie dla krzyża, Bożej Rodzicielki i innych świętych. Tak więc projekt ten wzbudził ogromne kontrowersje. Nuncjusz papieski wręcz przekonywał, że królewskie zamiary to zamach na religię katolicką.

Nuncjusz papieski tak poważnie protestował przeciwko planom Władysława IV aby jego ojca "ustawić" na kolumnie, że doprowadziło to do buntu szlachty, która zażądała jego odwołania. W rezultacie ówczesny nuncjusz opuścił Polskę a król mógł swe dzieło kontynuować.

Władysław IV ziemię zakonną odkupił i domy sióstr bernardynek rozebrał.

Można już było stawiać kolumnę bez przeszkód przed istniejącą wtedy Bramą Krakowską. Nad projektem czuwał zespól architektów. Plany ustawienia kolumny opracowali Augustyn Locci i Constantino Tencalla, architekci pracujący na królewskim dworze, a posąg król wykonał Clemente Molli, włoski rzeźbiarz pochodzący z Bolonii.  Dzieła dokończył królewski ludwisarz Daniel Tym, który wykonał odlew w brązie zarówno posągu Zygmunta jak i czterech tablic inskrypcyjnych, na których zapisano zasługi Jego Królewskiej Mości.

I wtedy dopiero zaczęły się poważne problemy z pomnikiem króla Zygmunta III Wazy.

Osoby zainteresowane serdecznie zapraszam ...na ciąg dalszy.

/Tekst powstał na bazie informacji jakie znajdują się w książce pt: "Nietuzinkowe historie pomników Warszawy" autorstwa Ewy Sztompke/