W krainie Łemków /X/ - słyszeliście o Państwie Muszyńskim???

                                                        Ruiny zamku w Muszynie

To było tak:

Najstarsza pisemna wzmianka o Muszynie pochodzi z roku 1288 z dokumentów według których Wysz z Niegowici herbu Półkozic zapisał swoje dobra w tym Muszynę, biskupowi krakowskiemu Pawłowi z Przemiankowa. Wydarzenie to uznawane jest za początek powstania „Państwa Muszyńskiego” inaczej zwanego „Kluczem Muszyńskim”. Wówczas w jego skład wchodziły dwa miasteczka – Muszyna i Tylicz, oraz 35 wsi zamieszkanych przez ludność rusińską.

Przez wieki „Państwo Muszyńskie” należało do biskupów krakowskich, potem zostało włączone do dóbr królewskich, następnie za panowania Władysława Jagiełły zostało zwrócone biskupowi Zbigniewowi Oleśnickiemu.

W Muszynie na stromym wzgórzu pasma Koziejówki znajdował się Zamek. Powstał on ok. 1390 roku i miał za zadanie bronić granicy i szlaków handlowych, oraz pełnić funkcję komory celnej. Twierdza ta była rezydencją biskupiego „Państwa Muszyńskiego” do 1474 roku, kiedy to została niemal całkowicie zniszczona podczas najazdu na Polskę króla węgierskiego Macieja Korwina. 
Zamek został odbudowane w stylu neorenesansowym przez Węgrów. Od tego momentu pełnił wyłącznie funkcję strażniczą. A od połowy XVII wieku budowla popadła w ruinę.

Państwo Muszyńskie należało do biskupów krakowskich do 1781 roku, kiedy to przeszło na własność rządu austriackiego jako „dobra kameralne”.

Znajdujące się tam majątki przeznaczono na tzw. fundusz religijny. Wcześniej, w sierpniu 1770 roku tereny te oderwano od Polski i przyłączono do Węgier. Po I rozbiorze Polski włączono je do Galicji.

W wiejskich osadach Państwa Muszyńskiego przeważała ludność wołosko-ruska /Łemkowie/ a ludność polska była skoncentrowana w miastach czyli w Muszynie i Tyliczu.

Państwo Muszyńskie posiadało własne siły zbrojne. Funkcję naczelnego dowódcy państwa pełnił starosta muszyński a do pomocy miał rotmistrza i poruczników. Posiadało też własną administrację i sądownictwo. A obszar Państwa Muszyńskiego wynosił 450 kilometrów kwadratowych. 

W 1958 roku w Muszynie otwarto Muzeum Regionalne PTTK Państwa Muszyńskiego – posiada ono przeszło 2000 eksponatów, w tym podróżny sepet biskupi z XVI wieku. Na jego zewnętrznej ściance namalowano wizerunek Świętej Rodziny, a na wieku od wewnątrz herb Pomian i insygnia biskupie. W roku 2010 budynek muzeum został przebudowany.

A sam budynek Muzeum Państwa Muszyńskiego to dawny zajazd wzniesiony na przełomie XVIII/XIX wieku stanowiący część podzamkowego zespołu dworskiego.

Za jedyne 2 zł od osoby zwiedziliśmy to niewielkie, ale bardzo interesujące muzeum.

Oglądaliśmy w nim pamiątki po dawnych starostach, mieszczanach muszyńskich, Łemkach oraz Żydach zamieszkujących ten region. Były tam zbiory historyczne i etnograficzne, skrzynie mieszczańskie, militaria i judaika. A także sala poświęcona sztuce nieprofesjonalnej z pracami Nikifora na czele.

Pokaże Wam jeszcze odremontowane domki połemkowskie. Stoją sobie przytulone do siebie cichutko w dwóch rzędach po obydwóch stronach ulicy Kościelnej w Muszynie.

P.S. W Muszynie-Zdroju przebywaliśmy w sanatorium od 19 września do 10 października 2018 roku. I ciągle wracamy tam wspomnieniami.