"Koń jaki jest każdy widzi"

Mówi się, że przysłowia są mądrością Polaków a konie ich dumą.

Słynne powiedzenie „Koń jaki jest każdy widzi” pochodzi z pierwszej polskiej encyklopedii powszechnej autorstwa Benedykta Chmielowskiego.

Parę dni temu w Bibliotece Uniwersytetu Warszawskiego przeglądałam dwa tomy książki Uli Kowalczuk pod takim właśnie tytułem.

W obydwu tomach znajduje się ponad 500 konizmów.

Trzysta z nich zostało opisane i skomentowane przez pryzmat zarówno historii jak i tego co wiemy dziś o koniach.

Zacznijmy od tego, że "konizm"według autorki książki to wspólna nazwa przysłów i porzekadeł oraz najróżniejszych określeń i związków frazeologicznych związanych z końmi, których jak się okazuje jest w języku polskim właśnie ponad 500. 

Konizmów używają i ci, którzy konie kochają i mają z nimi styczność i ci, którzy zupełnie nie mają z nimi do czynienia. Autorka twierdzi, że używają ich wszyscy Polacy.

A więc:

Dajemy „konia z rzędem”, mamy „końskie zdrowie”, jesteśmy „kuci na cztery nogi”, potrafimy „stanąć dęba”, zażywamy „końską dawkę” leków, stajemy „w szranki”, otaczają nas „konie mechaniczne”. „dosiadamy swojego konika”. 
Nie ma dnia aby ktoś w mediach nie użył jakiegoś konizmu, mówiąc np. „okiełznałem ten temat”, „znają się jak łyse konie” lub „wygrali tę potyczkę w cuglach”.

Skąd się to wzięło???

Ano stąd, że koń zajmował w Polsce od wieków szczególne miejsce. Oprócz orła i bociana był i jest jednym z trzech polskich zwierząt narodowych.

Marian Hutten- Czapski w swoim dziele „Historia powszechna konia” pisał przed wiekami, że na grzbietach koni Polska „wszystkie zasługi wyświadczyła światu”. 

Dziś już nie pamięta się o tym, że w XVI i XVII wieku Polska była potęgą w hodowli koni, którymi zachwycały się wszystkie narody europejskie. 

Także gospodarka była oparta na hodowli koni co było źródłem naszego oręża i zwycięstw w tamtych czasach. 

To spowodowało, że te wspaniałe zwierzęta stały się częścią naszej kultury.

Świat się zmienił, jednak uwielbienia Polaków dla koni do dziś pozostało. Widoczne to jest głównie w języku polskim. Bo język zdaje się najdłużej przechowywać tradycje.

Więc jeszcze kilka konizmów z książki Uli Kowalczuk:

„Lach bez konia to jak ciało bez duszy”- to dla patriotów

„Nie stawia się wozu przed koniem”- to dla polityków

„Niejednemu koń naniósł”- to dla biznesmenów

„Bez końskiego ogona skrzypek nic nie dokona” - dla muzyków

„Kto pozna konie, pozna i kobiety” - dla mężczyzn.

A dzieci mogą się z książki dowiedzieć czym są kucyki i koński ogon, co to jest koń mechaniczny i skąd przybył konik szachowy.

Książka ta może być lekturą rodzinną dla wszystkich tych osób, które cenią to piękne i mądre zwierzę jakim jest koń.

A może znacie jakieś inne konizmy których tu nie wymieniłam?

A może jakiś konizm da się dostosować do dzisiejszej sytuacji w naszym kraju?