Ujazdów - najstarszy teren Warszawy

I. Historia Warszawy zaczyna się wraz z grodem Jazdów powstałym w XII lub XIII wieku jako miejsce postoju książąt mazowieckich w czasie polowań. Stanął tu najstarszy zamek na terenie dzisiejszej Warszawy.

II. Gród z czasem stał się wsią i folwarkiem królewskim. W XVI wieku tu właśnie powstała drewniana willa Anny Jagiellonki. Po śmierci królowej Anny w roku 1569 właścicielem Ujazdowa został jej siostrzeniec król Zygmunt III Waza - syn Katarzyny Jagiellonki i króla szwedzkiego Jana III Wazy. W roku 1624 Zygmunt III Waza rozpoczął budowę królewskiej rezydencji w Ujazdowie, to znaczy murowanego pałacu z ogrodem nawiązującego do budownictwa zamkowego.

Budowe rezydencji ukończono w 1637 roku za panowania króla Władysława IV. Zamek został założony na planie kwadratu z krużgankowym dziedzińcem wewnętrznym i wieżami narożnymi. Łączył w sobie cechy architektury północnej i rzymskiej. Zamek składał się z zamku poprzedzonego dziedzińcem paradnym, ogrodów z pawilonami, zwierzyńca i folwarku.

III. W czasie potopu szwedzkiego Zamek Ujazdowski został zdewastowany.

IV. W II połowie XVII wieku właścicielem zniszczonej rezydencji został marszałek wielki koronny Stanisław Herakliusz Lubomirski, pierwszy właściciel Łazienek należących do Jazdowa. Restauracji Zamku podjął się w latach 1674-1694 osobisty, osiadły w Polsce znakomity holenderski architekt Lubomirskiego  - Tylman z Gameren. 

V. Na polecenie Augusta II Mocnego w latach 1717-1726 wykonano rewitalizację niezwykłej osi widokowej w duchu dojrzałego baroku. Tak powstał Kanał Piaseczyński wzorowany na  kanale w Wersalu. W momencie ukończenia stał się on drugim co do wielkości założeniem wodnym w Europie. 

VI.W 1766 roku Zamek Ujazdowski  kupił król Stanisław August Poniatowski z zamiarem przebudowania go na prywatną rezydencję  odmienną w charakterze od oficjalnej siedziby w Zamku Królewskim. Ze względu na ogromne koszty rewitalizacji król zmienił zdanie a w roku 1784 przeznaczył zamek na koszary Gwardii Pieszej Litewskiej.

           Zamek Ujazdowski na obrazie Bernardo Belotto Canaletto 

VII. W czasie Insurekcji Tadeusz Kościuszko zamierzał przekształcić koszary w lazaret, ale nastąpiło to dopiero w roku 1809, kiedy to w zamku został ulokowany szpital wojskowy.

VIII. Po odzyskaniu niepodległości w 1918 roku noszono się z zamiarem przeznaczenia budynku na siedzibę władz państwowych, jednak od 1922 roku mieściła się w nim Wojskowa Szkoła Sanitarna, a w latach 1930-1939 działało tu Centrum Wyszkolenia Sanitarnego.

IX. W czasie okupacji hitlerowskiej mieścił się w tym Miejscu Szpital Ujazdowski. W czasie okrutnej II wojny światowej, a szczególnie podczas Powstania Warszawskiego do szpitala przywożono tak wielu rannych powstańców,  że brakowało lekarzy i łóżek. Z tego powodu wielu z nich umierało. Ciała powstańców chowano na cmentarzu Obrońców Warszawy nieopodal Szpitala (na tyłach Parku Ujazdowskiego). Sam Zamek i większość budynków szpitalnych zostały przez Niemców spalone po upadku Powstania.

                       Tak wyglądł Zamek Ujazdowski po II wojnie światowej

X. W 1973 roku zaczęto rekonstrukcję korpusu głównego Zamku Ujazdowskiego. W 1981 roku zapadła decyzja o przekazaniu odbudowanego Zamku Ujazdowskiego środowisku artystów. Od 1985 roku mieści się tu Centrum Sztuki Współczesnej.

Tym samym Zamek Ujazdowski pamiętający początki Warszawy stanowi pomost między przeszłością, wspólczesnością i przyszłością.

-----------------------------------------------------------------------------

I jeszcze kilka zdjęć zrobionych przeze mnie 17 września 2021 roku.

                              Zamek od strony Kanału Piaseczyńskiego

                                         Widok spod Zamku na Kanał Piaseczyński

                Główne wejście do Centrum Sztuki Wspólczesnej w Zamku

Zrekonstruowane XIX-wieczne fragmenty kanalizacji  Zamku Ujazdowskiego.

/Wszystkie zdjęcia można powiększyć/

Mam nadzieję, że Was nie zanudzilam. Starałam się tylko jaknajkrócej przekazać istotne daty i wydarzenia z Ujazdowa czyli najstarszego terenu Warszawy.

A o samym Zamku, o jego studni zlokalizowanej na środku dziedzińca, o tym jakie wydarzenia kulturalne miały miejsce w jego murach za czasów gdy był siedzibą królów polskich a także jacy słynni ludzie mieszkali lub urodzili się w jego murach moglabym pisać .... i pisać... Także o tym, że w czasie obrony Warszawy we wrześniu 1939 roku tu właśnie w jego pobliżu powstał największy cmentarz polowy stolicy.

W końcu to miejsce bardzo bliskie Łazienkom Królewskim, bo to ich starszy brat...

Bliskie także mnie, czyli rodowitej Warszawiance.