Uroczystość w Pałacu Przebendowskich

 

Chciałabym tym razem napisać o Pałacu Przebendowskich, który zwany jest też pałacem Zawiszów lub Radziwiłłów. Znajduje się w Warszawie na trasie Solidarności. Stoi właściwie na środku ulicy, a po obydwóch jego stronach przejeżdżają tramwaje, autobusy i samochody. A to wszystko dlatego, że po wojnie zlikwidowano przestronny, otaczający pałac ogród, rozebrano znajdujące się po obu stronach budynku oficyny i wybudowano jezdnie trasy W-Z. 

Od początku XX wieku aż do 1944 roku właścicielem pałacu był książę Janusz Radziwiłł. Ten ordynat ołycki i właściciel Nieborowa był przywódcą arystokracji i ziemiaństwa w Polsce przedwrześniowej. Podczas Powstania Warszawskiego pałac, którego był właścicielem znalazł się na linii frontu. Linia ta przebiegała ulicą Bielańską i osłaniała Bank Polski. Podobno kiedy 23 sierpnia powstańcy zdobyli pałac w progu powitał ich sam książę Radziwiłł, ukrywający się z rodziną w piwnicach.

 Niestety, nazajutrz w pałac trafiła bomba, szybko zajęli go Niemcy, a właściciele zostali aresztowani. 

Pałac odbudowano w roku 1947 według projektu Bruna Zborowskiego, który przywrócił mu wygląd taki, jaki miał w XVIII wieku. W „Księdze Pałaców Warszawy” wydanej przez Interpress w 1985 roku tak jest napisane: „Istniejący do dziś późnobarokowy pałac powstał przed rokiem 1729 wzniesiony dla Jana Jerzego Przebendowskiego, podskarbiego wielkiego koronnego… . W latach 1760–1762 mieszkał tu poseł hiszpański przy dworze Augusta III hr. Pedro Pablo Anarca de Bolea Aranda, ciekawa i barwna postać, generał artylerii, polityk i dyplomata. To on przyczynił się kilka lat później do wygnania z Hiszpanii jezuitów i rozpoczął walkę z inkwizycją. Założył w roku 1780 hiszpańską lożę masońską i został jej mistrzem. W okresie swego pobytu w Warszawie urządzał w wynajętym przez siebie pałacu Przebendowskich wspaniałe przyjęcia, które z czasem przeszły do legendy”. Król Hiszpanii Karol III Burbon był zięciem Augusta III, z tego też powodu Pedro Pablo Anarca de Bolea Aranda przyjechał do Polski. Tu na miejscu bardzo dbał o zacieśnienie między obydwoma krajami kontaktów handlowych i towarzyskich. O wspomnianych wyżej wydawanych przez niego przyjęciach, które miały formę balów maskowych głośno było w całej stolicy. Tak samo jak o awanturach, które wszczynał. Wieść niesie, że któregoś razu jego służba pobiła się ze sługami prymasa polski Władysława Łubieńskiego przed Pałacem Saskim o miejsce dla karet ich panów…

„W końcu lat XVIII w. właścicielem pałacu został Roch Kossowski, późniejszy podskarbi wielki koronny, którego żoną była słynna z urody i wdzięku Barbara z Bilińskich, uważana za jedną z trzech najpiękniejszych Polek doby stanisławowskiej – obok Rozalii z Chodkiewiczów Lubomirskiej i Julii z Lubomirskich Potockiej. To właśnie te trzy damy "zakradły się o zgrozo w kostiumach bogiń do sypialni księcia Pepi, czyli Józefa Poniatowskiego, zmieniwszy ją w okamgnieniu w Olimp czy górę Ida» – pisał Stanisław Wasylewski, znakomity znawca epoki stanisławowskiej. Potem czekały za kotarą, z upominkiem w ręku i drżeniem w sercu. A potem, późną nocą, powrócił najdroższy Pepi różowy, gwizdający, senny i co najważniejsze nie sam, a w towarzystwie… ordynaryjnej aktorki Sitańskiej…”

Po 1831 roku pałac kilkakrotnie zmieniał właścicieli. Budynek znacznie podupadł w ciągu I połowy XIX wieku i stał się zwykłą kamienicą dochodową. Mieścił się w nim gabinet figur woskowych, kantor służby domowej, zajazd, piwiarnia, cukiernia, skład mebli i fabryka guzików. W 1863 roku nowy właściciel Jan Zawisza przeprowadził gruntowną restaurację i częściową przebudowę pałacu… W 1883 roku hall został ozdobiony przez malarza Henryka Siemiradzkiego plafonem przedstawiającym Światłość i Ciemność. Zawisza zgromadził w pałacu bogate zbiory archeologiczne.

A potem przyszedł wiek XX i właścicielem pałacu stał się wspomniany książę Janusz Radziwiłł.

/Był to fragment z mojej książki pt: "Moje warszawskie zwariowanie"/

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

W dniu 25 listopada 2021 roku o godz. 15.00 w mieszczącym się w Pałacu Przebendowskich Muzeum Niepodległości odbylo się uroczyste spotkanie członków Oddziału Stare Miasto Towarzystwa Przyjaciół Warszawy. Oddział ten do którego należę od kilku lat obchodził 65 rocznicę istnienia.

Było uroczyście, wspomnieniowo, historycznie i serdecznie.

Oczywiście wszyscy byli w maseczkach i zachowywali wymagany pandemiczny odstęp...

W tym biuletynie znajduje się mój esej pt: ""Moja" wyrzeźbiona Warszawska Starówka".