TO Muzeum - część pierwsza

 "Tak się moim życiu złożyło, że odziedziczyłam pracownię rzeźbiarską i piwnicę pełną gipsowych odlewów przeróżnych rzeźb, popiersi, miniatur i rzeźb nieukończonych. Z miniaturami nie miałam problemu; zabrałam je po prostu do domu. Podobnie z rzeźbami nieukończonymi – ukończyli je inni twórcy lub studenci Akademii Sztuk Pięknych. Wiele rzeźb o tematyce religijnej i historycznej (np. postać słynnego obrońcy klasztoru jasnogórskiego, księdza Kordeckiego) przekazałam do Muzeum Rzeźby Polskiej w Orońsku. Pozostały „leniny” – tak nazwałam różne rzeźby przedstawiające robotników, działaczy i wodza rewolucji. Można je było po prostu zniszczyć, ale wychodziłam z założenia, że są to jednak dzieła sztuki, a te wymagają estymy. Podobnie jak książki i rękopisy, których nie powinno się palić. 

W budynku dawnej powozowni przy Muzeum Zamojskich w Kozłówce znajduje się jedyna w Polsce Galeria Sztuki Socrealizmu znana również jako Muzeum Socrealizmu. Jest tam około 1600 najciekawszych rzeźb, rysunków, obrazów, grafik i plakatów z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych XX wieku. Stworzyli je często najwybitniejsi artyści. Na przykład profesor Marian Konieczny, który wyrzeźbił nie tylko słynną warszawską Nike, ale też pomnik Lenina, który stał przed Muzeum w Poroninie. Pojechałam do Muzeum w Kozłówce. Chciałam się dowiedzieć, czy nie mogłabym tam przywieźć i pozostawić odziedziczonych „leninów”. 

Najpierw zwiedziłam przepiękny pałac, potem poszłam do parku.. Powozownię z „leninami” zostawiłam sobie na deser. W zadbanym, nastrojowym parku rezydencji rodu Zamojskich doznałam szoku. Ale przedtem, wychodząc z kawiarenki, zderzyłam się z „wodzem rewolucji”. Tym samym, który stał od wielu lat w pobliżu torów kolejowych w Poroninie i któremu wszystkie dzieci jadące pociągiem do Zakopanego najpierw machały, a potem pokazywały palcami. W 1990 roku górale z Poronina zrzucili go z postumentu za pomocą liny i ciągnika. Pamiątką po tym wydarzeniu jest wyszczerbiony obojczyk. 

Obok wodza stał Julian Marchlewski. Potem w parku spotkałam towarzysza Bolesława Bieruta. Nad głową pierwszego przywódcy Polski Ludowej szumiały lipy, a obok przechadzał się paw. Towarzysz jest wysoki, ma ponad 7 metrów i płaszczyk zapinany na damską stronę. Ma też ułamaną rękę, bo podczas podróży z Lublina rzeźba zahaczyła o filar wiaduktu. 

Socrealizm powstał w Związku Radzieckim na początku lat trzydziestych. Był rodzajem narzędzia w ówczesnej propagandzie. Miał to być styl realistyczny, czytelny, twórczy i społeczny. A więc… należało pokazywać głównie robotników i chłopów w czasie pracy. Po wojnie socrealizm został narzucony artystom Europy Środkowej. Na zjeździe środowisk twórczych w 1949 roku władze Polski Ludowej obwieściły, że odtąd jest to jedyny kierunek obowiązujący w literaturze i sztuce. Artyści mogli oczywiście tworzyć w innym stylu, tylko że nikt ich dzieł nie kupował. Tymczasem na dzieła w jedynym, słusznym kierunku Ministerstwo Kultury i Sztuki ogłaszało konkursy. Więc rzeźbiarze, malarze, plastycy i architekci tworzyli zgodnie ze wskazówkami, bo tylko tworzyć potrafili. A z czegoś trzeba było żyć. Ministerstwo nagradzało, kupowało, kazało wystawiać i eksponować w różnych muzeach, a także instytucjach."

---------------------------------------------------------------------------

Był to urywek z mojej książki pt: "Mój kraj nad Wisłą".

CDN...