Pojechaliśmy do Grudziądza

 "W przeciwieństwie do innych 14 miast w Polsce linia tramwajowa funkcjonuje w Grudziądzu nieprzerwanie od ponad 100 lat. A jest to najmniejsze „tramwajowe miasto”. Na dodatek tory tramwajowe o wąskim rozstawie prowadzą przez historyczną część miasta, czyli przez Starówkę. Tramwajem linii nr 2 jechaliśmy wąskimi uliczkami, biorąc łuki zakrętów niczym szaleńcy. 

W tym mieście dwie godziny wcześniej odsłonięto Ławeczkę Kopernika.*/ Mikołaj Kopernik siedzi sobie na rynku. W jednej ręce trzyma monetę (pod wiązanką kwiatów), drugą opiera na książce. Ta książka to prawdopodobnie traktat Monetae cudendae ratio. Jak wiadomo, wybitny astronom był także matematykiem i ekonomistą. To tu, w najstarszym kościele miasta miał wygłosić słynną mowę o sposobie bicia monety i o tym, że „zły pieniądz wypiera dobry”. 

To miasto ma dwa symbole. Jednym z nich jest pomnik ułana tańczącego z dziewczyną. Pod stopami tańczących wyryto słowa generała Bolesława Wieniawy-Długoszowskiego: „Bo w sercu ułana, gdy położysz je na dłoni, na pierwszym miejscu panna, przed panną tylko koń”. Pomnik stoi w prześwicie ulicy Spichrzowej. 

Drugim symbolem jest pomnik flisaka. Stoi on pod murami obronnymi miasta, prawie nad samą rzeką.

 

Miasto słynie z olbrzymiej twierdzy. Powstała pod koniec XVIII wieku pruska cytadela była „miastem w mieście”. Obiekt miał własną administrację, koszary, szpital, więzienie, młyn, piekarnię, stajnie, warsztaty rzemieślnicze i oczywiście browar i gorzelnię. Cytadelę zamieszkiwało około 6 tysięcy osób, także ludność cywilna pracująca na jej rzecz. Podobno w czasie pokoju toczyło się w niej sielankowe życie, a żony oficerów uprawiały ogródki na bastionach. Najbardziej znanym dowódcą cytadeli był pruski marszałek Wilhelm René de l’Homme de Courbière. Znany jest z tego, że wytrzymał blokadę cytadeli przez wojska napoleońskie. 

W czasie II wojny cytadela była miejscem ostatniej obrony wojsk hitlerowskich. Twierdzę poddano 6 marca 1945 roku. 

To miasto słynie też z polskiej kawalerii. W nim w latach 1920 – 1939 mieściła się najważniejsza uczelnia wojskowa, kształcąca przyszłą kadrę tej cenionej formacji. Kawalerzyści w okresie międzywojennym „wtopili się” w obraz miasta. Poza jednostkami wojskowymi byli aktywni kulturalnie i społecznie. Rozsławili Polskę na wielu europejskich i międzynarodowych zawodach hippicznych, a także zawodach olimpijskich, zdobywając najwyższe trofea. Ostatnim komendantem Centrum Wyszkolenia Kawalerii w tym mieście był generał Tadeusz Bór-Komorowski. 

Przez wiele lat miasto to było postrzegane jako wojskowe. Obraz ten ukształtowała najpierw sama cytadela, następnie jej rozbudowa. Powstało wtedy 11 fortów tworzących tzw. wewnętrzny pierścień twierdzy, a wraz z nimi znaczne kompleksy koszarowe. W okresie międzywojennym mieściły się tu cenione wojskowe uczelnie. Ocalałe po II wojnie światowej zagospodarowano ponownie na potrzeby polskiej armii. 

W tym mieście Krzyżacy wybudowali zamek. Był to jeden z większych i potężniejszych obiektów tego typu na ziemi chełmińskiej. Niestety, zburzono go na przełomie XVIII i XIX wieku dla pozyskania cegły do rozbudowy niektórych elementów cytadeli i innych obiektów na terenie miasta.

 

Pozostała po nim niedawno odbudowana okrągła wieża o nazwie Klimek i resztki kaplicy zamkowej. Wieża ta, na którą wchodzi się po krętych schodach, jest przepięknym punktem widokowym na miasto, twierdzę i królową polskich rzek.

 

Ale to miasto słynne jest przede wszystkim ze wspaniale zachowanych średniowiecznych spichrzy. Jest ich 26 i niektóre z nich są zamieszkałe. Przewodniczka powiedziała nam, że są w nich pierwsze na świecie lofty. Za poprzedniego ustroju mieściły się w tych spichrzach przeróżne magazyny. Teraz te niezamieszkałe niszczeją. A ich prawny status jest bardzo trudny. Do jednego ze spichrzy zgłosiło się podobno 3 tysiące spadkobierców.".

/Był to urywek z mojej książki "Mój kraj nad Wisłą" wydanej w roku 2019./

*/ Jak wiadomo rok 2023  w którym obchodzimy 550 rocznicę urodzin Wielkiego Polaka został ustanowiony rokiem Mikołaja Kopernika.