Tragizm i bohaterstwo

W związku z 80-tą rocznica wybuchu Powstania Warszawskiego pozwolę sobie umieścić tekst, który znajduje się w mojej książce pt: "Moje warszawskie zwariowanie" wydanej w roku 2017.

" Nie można zrozumieć Warszawy, nie wczuwając się w jej historię poprzez pryzmat najbardziej tragicznego i bohaterskiego zrywu mieszkańców stolicy, który przeszedł do historii pod nazwą Powstania Warszawskiego. 

Wprawdzie część historyków, na przykład prof. Jan Ciechanowski, który był uczestnikiem Powstania, twierdzi, że dowódcy polityczni powinni byli wziąć odpowiedzialność za los całego narodu i kierować się wojskową kalkulacją, a nie emocjami. Bo emocje usprawiedliwiają tylko postawę młodzieży, która walczyła w ciągu tych krwawych 63 dni, a także postawę mieszkańców stolicy w pierwszym okresie Powstania.

Profesor Ciechanowski swoją książkę kończy słowami: "Dzisiaj, po Powstaniu, pozostała tylko wspaniała legenda bezprzykładnego bohaterstwa uczestników i ludności cywilnej Warszawy oraz straszliwa przestroga na przyszłość przed nieliczeniem się z wymogami sytuacji i polityczno-militarnymi realiami".

Tym bardziej według mnie ten patriotyczny zryw, w którym zginęło około dwieście tysięcy mieszkańców Warszawy /najwięcej w dzielnicy Wola/, zasługuje na szacunek, pamięć i chwilę ciszy.

Tak jak co roku 1 sierpnia o godzinie 17.00 zostaną w stolicy włączone syreny. Wtedy małe dzieci zapytają rodziców co się stało. I niektórzy rodzice im wytłumaczą i każą się zatrzymać. A ci najstarsi warszawiacy wyjdą na balkony i popatrzą z góry na "Miasto Nieujarzmione", chociaż niestety "Pokonane". Tylko ci nieliczni, bardzo już starzy uczestnicy Powstania siedzący w parkach na ławeczkach albo przed Pomnikiem Powstania Warszawskiego czy w innych powstańczych miejscach Warszawy wstaną i będą stali w całkowitej ciszy.

Niedaleko Pomnika Powstania Warszawskiego, usytuowanego przy ulicy Długiej przy Placu Krasińskich w dzielnicy Stare Miasto na jednym z domów umieszczono napis: "Tym kanałem po bohaterskiej obronie Starego Miasta -Starówki przeszło do Śródmieścia i na Żoliborz pięć tysięcy trzystu powstańców Grupy Północ 2 września 1944". Od tablicy w stronę historycznego włazu do kanału prowadzi szlak ułożony z kamieni na obecnym chodniku i jezdni. Mniejszy fragment Pomnika Powstania Warszawskiego ukazuje chwilę wchodzenia do kanału zarówno żołnierzy Powstania jak i zwykłej ludności Warszawy /jest tam niesione na rękach malutkie dziecko/.

Heroiczna obrona Starówki, która stała się symbolem walk całego Powstania Warszawskiego została okupiona ofiarą pięciu tysięcy poległych żołnierzy i około trzydziestu tysięcy zabitych mieszkańców, z których większość została rozstrzelana w szpitalach i piwnicach budynków. Również zagładą Starego Miasta. A potem całej Warszawy.

Chodzę czasami po warszawskiej Starówce i szukam śladów Powstania. Znajduję ich bardzo wiele, choćby wiele śladów po kulach, które pozostały na murach ...

Jak wiecie w liczne teksty o Warszawie wtrącam czasami wątek osobisty. Tak będzie i teraz. 

Wysoko na fasadzie Katedry Polowej Wojska Polskiego stojącej naprzeciwko Pomnika Powstania znajduje się biała rzeźba Matki Boskiej. Postać ma rozłożone ręce, co można różnie interpretować.

Jej szkice znalazłam w domowym archiwum. Rzeźba ta, której twórcą jej mój ojciec /Leon Machowski/ została umieszczona na katedrze jeszcze przed rokiem 1989, tuż przed odsłonięciem pomnika Powstania.

I jeszcze Mały Powstaniec na murach Starówki... Bo warszawskie dzieci też brały udział w Powstaniu , przenosząc meldunki i broń. Mówi się, że najmłodszy uczestnik Powstania miał 12 lat - tyle, ile ma teraz mój starszy wnuk.

Działo się to wszystko 73 lata temu. A ja do dzisiaj, chociaż urodziłam sie w Warszawie kilka lat po wojnie, w Godzinę "W" nie mogę opanować płynących mi z oczu łez".