Warszawski pomnik Jana Matejki

Jak wiadomo rok  2023 został w Polsce ustanowiony także rokiem Jana Matejki. Jest to związane z trzema ważnymi datami - 185 roczną urodzin Jana Matejki, 130 rocznicą jego śmierci oraz 128 rocznicą powstania pierwszego biograficznego muzeum na ziemiach polskich - Domu Jana Matejki. Wiąże sie to także z imponującymi planami wystawienniczymi dzieł Matejki w siedzibach Muzeum Narodowego. Wspaniałe malarstwo Jana Matejki a także jego niezłomna postawa obywatelska sprawiły że na trwałe zapisał się w historii kraju.

W Polsce są tylko trzy pomniki Jana Matejki. Jeden w Wiśniczu Nowym w którym funkcjonuje także Muzeum Pamiatek po malarzu, drugi w Krakowie, na którym malarz "siedzi w ramie obrazu" i  trzeci w Warszawie.

Tak wygląda warszawski pomnik Jana Matejki.

Pomnik, którego projekt wykonał w roku 1989 słynny rzeźbiarz Marian Konieczny /twórca m.inn.pomnika  Warszawskiej Nike/ został odsłonięty 3 maja 1995 r w dzielnicy Mokotów przy ulicy Puławskiej, w sąsiedztwie Parku Morskie Oko. 

Przedstawia stojącego na cokole Jana Matejkę, który trzyma paletę w lewej i pędzel w prawej dłoni. U stóp na cokole siedzi Stańczyk. Stanowi to nawiązanie do faktu częstego umieszczania przez Matejkę znanego błazna na swoich obrazach

Tak pisał o Matejce Stanisław Wyspiański:

"Był mały , jako ludzie ciałem drobni i przygarbieni nie wiekiem, lecz pracą  /.../głowę chylił w długich lokach, z oczu mu gorzał żar - taki w prorokach"...

Był dziewiątym dzieckiem nauczyciela muzyki Franciszka Ksawerego - Czecha przybyłego do Polski ok. 1807 roku. Matka -Polka zmarła gdy miał siedem lat. Największy wpływ na kształtowanie się jego osobowości miał jego najstarszy brat, który był historykiem na Uniwersytecie Jagiellońskim. On to kierował jego lekturami a także przekazał Janowi kult przeszłości i  zamiłowanie do szperania w starych księgach.

Jako dziecko Jan Matejko był słaby i wątły, stąd zapewne ojciec przeznaczył go do stanu duchownego. I chociaż postępy w nauce małego Janka były raczej niewielkie, to wyrósł z niego wybitny malarz, który zadziwił świat nie tylko fantazją plastyczną, niebywałą zdolnością kreowania bohaterów odległych epok historycznych, ale i bogactwem czysto historycznych przemyśleń. Ogromu wiedzy historycznej nie wyniósł zresztą Matejko ze szkoły, w tej dziedzinie był on typowym, genialnym samoukiem.

Jan Matejko to twórca obrazów historycznych i batalistycznych a także historiozof. Był autorem ponad trzystu obrazów olejnych oraz kilkuset rysunków i szkiców. Jeden z najwybitniejszych polskich malarzy w historii.  Jego uczniami byli Maurycy Gottlieb, Jacek Malczewski, Józef Mehoffer, Stanisław Wyspiański i Włodzimierz Tetmajer.

Pięć najwybitniejszych obrazów Jana Matejki to:

1. "Bitwa pod Grunwaldem"  powstala w roku 1878 - znajduje się w Muzeum Narodowym w Warszawie.

2. "Stańczyk"- powstal w roku 1862 - znajduje sie w Muzeum Narodowym  w Warszawie.

3. "Unia Lubelska" - rok 1869 - w depozycie na Zamku Lubelskim.

4. "Hołd Pruski" - rok 1882 - obraz znajduje się w Galerii Sztuki XIX w w Sukiennicach w Krakowie.

5. "Konstytucja 3 maja 1791 roku" - rok 1891 - w zbiorach Zamku Królewskiego w Warszawie

Malarz dziejów narodu polskiego Jan Matejko zwany też był smutnym wieszczem z Krakowa...